Gaśnice - Wartość i Bezpieczeństwo w Jednym Małym Urządzeniu

                Coraz częściej spotykamy się z pytaniami na temat doboru gaśnic, co świadczy o podwyższeniu świadomości bezpieczeństwa pożarowego społeczeństwa. Nie mniej jednak nie popadajmy w euforię. Podczas prowadzonych przez naszą firmę szkoleń zauważamy, iż statystycznie tylko co 10-ta osoba deklaruje posiadanie jakiejkolwiek gaśnicy w domu i co około 15-sta posiada jakąkolwiek czujkę dymu lub tlenku węgla. Analogicznie podobny odsetek osób miał sposobność choć raz w życiu użyć gaśnicy treningowo lub przy prawdziwym pożarze. Duża część uczestników szkoleń na pytanie o konieczność posiadania gaśnicy w domu poddaje wątpliwość sens takiego wydatku. No cóż…. Oczywiście nie każdy jest strażakiem, nie każdy również ma patent na nieomylność, nie mniej jednak zadajcie sobie sami pytanie o podstawowe zdarzenia pożarowe jakie mogą mieć miejsce w Waszych domach / miejscach pracy i jak wówczas sobie skutecznie poradzić nie posiadając gaśnicy.

Przypadek 1: pożar naczynia (patelni) z olejem z zapaleniem szafek kuchennych. Nie masz gaśnicy? Niewiele zdziałasz. Mam nadzieję, iż nie przyjdzie Ci do głowy gasić wodą, bo wtedy pożar całej kuchni wraz z Tobą murowany.

Przypadek 2: zwarcie instalacji elektrycznej z zapaleniem urządzenia np. lodówki lub rozdzielni elektrycznej. Nie masz gaśnicy? No cóż, w miastach Straż Pożarna od przyjęcia zgłoszenia dojeżdża w czasie max do ok. 8 minut. Niedługo będą….

W poniższym artykule chcemy odpowiedzieć na najczęściej zadawane pytania. Doradzamy rozwiązania, które w przypadku powstania pożaru realnie zwiększają szanse na jego szybkie ugaszenie. Do doboru gaśnic należy podchodzić indywidualnie, nie należy sugerować się wyłącznie ceną.

Kliknij i sprawdź kategorię "GAŚNICE I URZĄDZENIA GAŚNICZE"

Co to jest gaśnica?

Gaśnica to urządzenie zawierające środek gaśniczy, które po uruchomieniu samodzielnie wyrzuca środek gaśniczy na skutek działania ciśnienia gazu znajdującego się w zbiorniku gaśnicy lub w oddzielnym zbiorniku tzw. naboju.

Do czego służy gaśnica?

Gaśnica przeznaczona jest do gaszenia pożaru w początkowej fazie rozwoju (likwidowanie pożaru w zarodku). Jest przeznaczona do użycia przez każdą osobę, która zauważy pożar, dlatego jej budowa jest nieskomplikowana i niezawodna.

GRUPY POŻARÓW, czyli gdy już masz gaśnicę to jak szybko sprawdzić co można nią gasić…

Na każdej gaśnicy można znaleźć niewielkie obrazki – piktogramy symbolizujące rodzaj pożarów do jakich dana gaśnica może zostać użyta. Nikt tych znaczków (poza strażakami) nie będzie pewnie pamiętał, jednak czasem pewne wartościowe dane można szybko sprawdzić na podstawie skojarzeń. I Np. piktogram z drewienkiem szybko powinien się nam skojarzyć z pożarami ciał stałych, piktogram z kanistrem z pożarem cieczy palnych, a symbol palącego się gazu oznacza pożar gazów palnych. Więcej znajdziecie poniżej…

Grupa A – pożar ciał stałych

Materiały palne stałe (np. drewno, tkanina, papier, słoma, węgiel) pod wpływem ciepła mogą ulegać rozkładowi, podczas którego wydzielają pary i gazy palne. Obecność tych produktów lotnych powoduje, że materiał spala się płomieniowo. Jeżeli materiał nie ma tych własności to spala się przez żarzenie. Na szybkość spalania ciał stałych ma wpływ np. stopień rozdrobnienia, wydzielanie się gazów i par. Pył materiałów stałych unoszący się w powietrzu ma szybkość palenia się mieszaniny gazowej i może spowodować wybuch.

Skuteczność gaśniczą gaśnic przeznaczoną do gaszenia pożarów grupy A ocenia się na podstawie prób gaszenia palącego się stosu beleczek z drewna sosnowego.

 Grupa B – pożar cieczy palnych i substancji topiących się w wysokiej temperaturze

Ciecze palne i substancje topiące się pod wpływem wysokiej temperatury (np. benzyna, rozpuszczalniki, nafta, aceton, eter, oleje lakiery, parafina, smoła). Ciecze palne najpierw Spalaniu ulegają pary cieczy, które nagrzewają coraz głębsze warstwy cieczy, zwiększając parowanie. Wystąpienie warstwy przegrzanej przy pożarach zbiorników, może doprowadzić do niebezpiecznych zjawisk jak wyrzut i wykipienie. W wyniku parowania i mieszania się z powietrzem, zapłon mieszanki może mieć charakter wybuchu.

Skuteczność gaśniczą gaśnic przeznaczoną do gaszenia pożarów grupy B ocenia się na podstawie prób gaszenia palącego się heptanu technicznego oraz w przypadku gaśnic pianowych dodatkowo próba gaszenia pożaru acetonu.

Grupa C – pożar gazów palnych

Spalanie gazów palnych (np. etylenu, metanu, propanu, wodoru, LPG, CNG) odbywa się w warstwie strumienia gazu stykającej się z powietrzem. Mieszanina gazu palnego z powietrzem lub w odpowiedniej proporcji z innymi gazami, ulega zapaleniu pod wpływem małego bodźca np. iskry elektrycznej czy źródła ciepła. Gazy palne są szczególnie niebezpieczne gdy tworzą z powietrzem mieszaninę wybuchową w zamkniętym pomieszczeniu. Wybuch mieszaniny gazowo – powietrznej jest bardzo niebezpiecznym zjawiskiem.

Grupa F – pożary olejów i tłuszczów w urządzeniach kuchennych

Ogrzewane oleje i tłuszcze w urządzeniach kuchennych, po osiągnięciu pewnej temperatury ulegają samozapłonowi. Oleje i tłuszcze podgrzewane w dużych ilościach np. urządzenia kuchenne, są trudne do ugaszenia, ponieważ po ugaszeniu płomienia może występować nawrót palenia. Kolejnym niebezpieczeństwem jest zjawisko wyrzutu palącego się tłuszczu przy próbie gaszenia wodą.

Jakie są rodzaje gaśnic ze względu na środek gaśniczy?

Gaśnice proszkowe

Środkiem gaśniczym jest tu specjalny proszek gaśniczy (może nim być np. wodorowęglan sodowy) wyrzucany przez czynnik napędowy pozostający pod ciśnieniem. Jest to skuteczny i uniwersalny środek , a jego niewątpliwą zaletą jest nie przewodzenie prądu, dzięki czemu może być stosowany do gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem. Ograniczeniem w stosowaniu proszku gaśniczego może być jego użycie w pomieszczeniach serwerowni, gaszenie wszelkich układów scalonych lub układów np. teleskopowych. Pozostały proszek z dużym prawdopodobieństwem negatywnie będzie wpływał na pracę zanieczyszczonych podzespołów elektronicznych lub pracę zanieczyszczonych pracujących cylindrów.

Gaśnice pianowe

Znakomicie gaszą papier, drewno, plastik, śmieci i tkaniny. Oprócz wody (pochłaniającej duże ilości ciepła) zawierają środek pianotwórczy, który przy napowietrzeniu wytwarza pianę. Piana poprzez obniżenie napięcia powierzchniowego zapewnia lepsze wnikanie wody w płonący materiał oraz dodatkowo na powierzchni materiału tworzy warstwę izolacyjną oddzielającą palący się materiał od tlenu z powietrza. Pianka gaśnicza jest stosowana przede wszystkim do gaszenia cieczy palnych. Z uwagi na zawartość wody kategorycznie nie nadaje się do gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem.

Gaśnice wodne

Substancją gaśniczą jest woda będąca najpowszechniejszym środkiem gaśniczym (łatwo dostępna, tania o dobrych właściwościach gaśniczych). Gaśnica wodna dodatkowo zawiera węglan potasu zabezpieczający przed zamarznięciem cieczy. Nie można jej używać do urządzeń elektrycznych pod napięciem oraz materiałów niebezpiecznie reagujących z wodą (np. magnez, karbid, rozgrzane metale). Efektem gaśniczym jest przede wszystkim schładzanie poprzez odbieranie dużych ilości ciepła ze źródła pożaru (z jednego litra wody powstaje 1700 litrów pary wodnej).

Gaśnice śniegowe

Środkiem gaśniczym jest tutaj dwutlenek węgla będący gazem obojętnym. CO² stosowany jest w zbiornikach ciśnieniowych w postaci sprężonej, co przy jego uwolnieniu z gaśniczy powoduje gwałtowny spadek ciśnienia, a tym samym i temperatury. Po opuszczeniu zbiornika ciśnieniowego, środek gaśniczy ma temperaturę ok. -78°C, dlatego też podczas jego używania należy zachować szczególną ostrożność. Działania dwutlenku węgla polega w szczególności na wypieraniu tlenu, co ogranicza proces spalania. Jego zaletą jest brak strat związanych z działaniem gaśniczym (brak zalań czy zanieczyszczeń jak w przypadku proszku).

Gaśnice halonowe

Środkiem gaśniczym są tutaj zamienniki halonu(FE-36) nie wpływające negatywnie na warstwę ozonową jak w przypadku dawniej stosowanych, a dziś zakazanych halonów. Gaśnice te, to jedne z najskuteczniejszych środków gaśniczych w przeliczeniu jednostki środka gaśniczego na powierzchnię pożaru, stąd znajdują dziś zastosowanie w szczególności w przestrzeniach takich jak samoloty, łodzie, serwerownie. Zwiększają swoją objętość ok. 27 razy co pozwala na niemal natychmiastowe wyparcie tlenu z otoczenia. Jednocześnie nie powodują uszkodzenia układów elektronicznych.

Jaką gaśnicę wybrać?

Aby prawidłowo dobrać gaśnicę musimy wiedzieć co potencjalnie będziemy nią gasić. Na etykiecie znajdują się piktogramy i opisy grup pożarów, które możemy gasić konkretną gaśnicą. A teraz na tłumacząc na polski: jak chcemy ugasić pożar np. kanapy to pewnie gaśnica śniegowa czy proszkowa nie będą tak skuteczne jak gaśnica pianowa lub po prostu woda, która wniknie w strukturę materiału odbierając ciepło i tym samym gasząc pożar. Natomiast w przypadku pożaru skrzynki elektrycznej słuszną decyzję będzie użycie gaśniczy śniegowej, która skutecznie ograniczy obecność tlenu w źródle pożaru i tym samym spowoduje jego ugaszenie. Wybór natomiast gaśnicy wodnej niewątpliwie będzie złą decyzją, która może nieść ze sobą dość poważne konsekwencje z porażeniem włącznie.

Jak dużo gaśnic do budynku?

Dobór gaśnic co do rodzaju i ilości wynika z Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów.

Jedna jednostka masy środka gaśniczego 2kg (lub 3 dm3) zawartego w gaśnicach przypada z wyjątkiem przypadków określonych w przepisach szczególnych:

1. Na każde 100 m2 powierzchni strefy pożarowej w budynku, nie chronionej stałym urządzeniem gaśniczym (tzn. nie ma urządzeń gaśniczych tryskaczowych lub gazowych)
• Zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZLI, ZLII, ZLIII, ZLV
• Produkcyjnej i magazynowej o gęstości obciążenia ogniowego ponad 500 MJ/m2
• Zawierającej pomieszczenie zagrożone wybuchem
2. Na każde 300 m2 powierzchni strefy pożarowej nie wymienionej powyżej (z wyłączeniem stref Zl IV – czyli mieszkalnych)

Czyli standardowo dla powierzchni biurowej przyjmuje się 2 kg (lub 3dm3) środka gaśniczego na 100mkw powierzchni biurowej, czyli dla jednej kondygnacji w biurowcu o powierzchni ok. 400 mkw przyjmuje się wymóg 8kg środka gaśniczego co zapewnią nam np. 2  Gaśnice proszkowe GP-4x ABC/MP
Natomiast dla hali magazynowej o powierzchni np. 1500 m2 należy zapewnić 2 kg (lub 3 dm3) środka gaśniczego na każde 300 mkw powierzchni, czyli w tym przypadku 10kg proszku gaśniczego. Dobrym rozwiązaniem będzie np. wyposażenie takiej hali w 2 szt. Gaśnic proszkowych GP-6x ABC/E do 245 kV

Jak rozmieszczać gaśnice w budynku?

Zgodnie z w/w Rozporządzeniem gaśnice powinny być rozmieszczone:

1. W miejscach łatwo dostępnych i widocznych, a w szczególności:
• Przy wejściach do budynków
• Na klatkach schodowych
• Na korytarzach
• Przy wyjściach pomieszczeń na zewnątrz
2. W miejscach nie narażonych na uszkodzenia mechaniczne oraz działania źródeł ciepła (umieszczamy z dala od piecy, grzejników, miejsc nasłonecznionych)
3. W obiektach wielokondygnacyjnych staramy się rozmieszczać gaśnice tych samych miejscach na każdej kondygnacji co ułatwi użytkownikom znalezienie gaśniczy na pozostałych piętrach

Przy rozmieszczaniu gaśnic należy spełnić dwa warunki:

1. Odległość z każdego miejsca w obiekcie, w którym może przebywać człowiek, do najbliższej gaśnicy nie powinna być większa niż 30m,
2. Do gaśnicy powinien być zapewniony dostęp co najmniej 1m szerokości.

Dodatkowo warto zadbać o ich powieszenie gaśnic na specjalnych haczykach zapewnianych przez producentów. Pozwoli to na zachowanie ergonomii wykorzystywanej powierzchni tak przy utrzymaniu czystości jak i ewentualnym sprawnym pochwyceniu gaśniczy celem jej użycia.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące użycia gaśnic

Jaką gaśnicę wybrać do samochodu?

Do samochodu idealnie nadają gaśnice proszkowe o masie 1, 2

• Gaśnica GP1X ABC OGNIOCHRON

Jaką gaśnicę wybrać do domu?

Do domu nadaje się kilka typów gaśnic ze względu na to, że możemy mieć tu do czynienia z różnymi rodzajami pożarów - od pożaru materiałów stałych (np. mebli) do pożaru tłuszczów i olejów spożywczych. W celu ułatwienia wyboru polecamy wybór gaśnicy przeznaczonej do pożarów “gastronomicznych” , za pomocą której można gasić pożary grupy A (ciała stałe) , B (ciecze) oraz F (tłuszcze i oleje spożywcze). Dodatkowo gaśnicami tymi można gasić pożary urządzeń elektrycznych będących pod napięciem:

• Gaśnice gastronomiczne

Uzupełniającym środkiem gaśniczym w domu może być również koc gaśniczy:

• Koc gaśniczy 140x180

Jaką gaśnicę wybrać do kotłowni?

Kotłownie to te szczególne miejsca w domu, gdzie pożar może cechować się dużą mocą. Dlatego też do tego typu pomieszczeń odpowiednia będzie gaśnica proszkowa o masie 9 lub 12 kg:

• Gaśnica proszkowa GP-9x ABCE
• Gaśnica proszkowa GP-12x ABC

Jaką gaśnicę wybrać do serwerowni i pomieszczeń z urządzeniami elektronicznymi?

Do tego typu pomieszczeń, ze względu na przechowywany w nim sprzęt i urządzenia elektroniczne odpowiednie są gaśnice śniegowe, które nie powodują żadnych zanieczyszczeń:

• Urządzenie gaśnicze sprzętu elektronicznego UGSE-2x-BC
• Gaśnica śniegowa GS-5x z BE-PLUS do 245kV

Jaką gaśnicę wybrać do urzędów, pomieszczeń biurowych i szkół?

Tutaj odpowiednie będą specjalnie zaprojektowane do tej grupy pomieszczeń gaśnice pianowe oraz wodno-mgłowe:

• Gaśnica pianowa GPN-6X-ABMP
• Gaśnica wodna-mgłowa 6l GWM-6X AFMP

Jaką gaśnicę wybrać na stacje paliw?

Ilość i typ gaśnic na stacjach paliw reguluje “Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie”. Odpowiednie tu będą więc gaśnice przewoźne:

• Gaśnica proszkowa przewoźna GP-25x z ABCE-PLUS do 245kV
• Gaśnica proszkowa przewoźna z pokrowcem GP-25x z ABCE PLUS do 245kV

Jaką gaśnicę wybrać do pożaru urządzeń pod wysokim napięciem elektrycznym?

Gaśnice, których można użyć do gaszenia pożarów urządzeń pod napięciem elektrycznym sięgającym 245 kV posiadają na swoim korpusie dodatkową etykietę. Informuje ona o tym, że gaśnica uzyskała opinię Laboratorium Energetyki Wysokich Napięć.

• Gaśnica śniegowa GS-5x z BE-PLUS do 245kV

Czy każdą gaśnicą można gasić urządzenia pod napięciem?

Jeżeli na etykiecie gaśnicy znajduje się napis np. „Do gaszenia urządzeń elektrycznych do 1000V z odległości powyżej 1m” oznacza to, że dana gaśnica nadaje się do bezpiecznego gaszenia urządzeń pod napięciem elektrycznym. Informacja ta znajduje się w trzeciej części etykiety gaśnicy. 

Gaśnice zawierające CO_2, proszki oraz czyste środki gaśnicze, ze względu na swoje właściwości są dopuszczane do gaszenia urządzeń elektrycznych bez przeprowadzania dodatkowych testów dielektrycznych.

Badania dielektryczne, muszą przejść gaśnicę na bazie wody, czyli AB, AF, ABF do gaszenia pożarów urządzeń elektrycznych pod napięciem.

Badanie dielektryczne polega na pomiarze przewodności elektrycznej strumienia środka gaśniczego.

Jaka gaśnica do elektroniki?

Bardzo dobrym wyborem jest zastosowanie urządzenia gaśniczego dedykowanego do elektroniki. Urządzenie to wykazuje wysoką skuteczność gaśniczą i nie pozostawiają osadów. Rozwiązanie to cieszy się dużym powodzeniem na rynku. Należy jednak pamiętać, że w myśl obowiązujących przepisów urządzenie gaśnicze nie jest gaśnicą! Możemy je stosować jako rozwiązanie ponadstandardowe.

• Urządzenia gaśnicze do elektroniki

Najlepszym rozwiązaniem do gaszenia wysokiej wartości urządzeń elektrycznych są obecnie czyste środki gaśnicze (zamienniki halonów). Jest to stosunkowo drogie rozwiązanie, ale zapewnia najlepszą skuteczność gaśniczą Norma PN-EN 3-7 określa czyste środki gaśnicze jako środki nieprzewodzące prądu elektrycznego, łatwo parujące lub gazowe, nie pozostawiające po odparowaniu osadów. Polecane są szczególnie do zabezpieczania serwerowni, urządzeń komputerowych, urządzeń telekomunikacyjnych oraz bardzo czułych urządzeń elektronicznych.

Jaka gaśnica do urządzeń pod wysokim napięciem elektrycznym?

Gaśnice, które można stosować do gaszenia urządzeń pod napięciem elektrycznym nawet 245 kV, posiadają na korpusie dodatkową etykietę. Takie gaśnice uzyskały opinię Laboratorium Energetyki Wysokich Napięć.

Jak często gaśnice poddawać przeglądom?

Dla gaśnic zlokalizowanych w obiektach publicznych jak również tych wykorzystywanych w naszych pojazdach częstotliwość przeglądów wynika z przepisów i musi być realizowana nie rzadziej niż 1 raz do roku. Przegląd powinien zakończyć się naklejeniem na gaśnice tzw. Kontrolki wraz z podpisem uprawnionego konserwatora stanowiącej potwierdzenie sprawności gaśniczy. 
Inną kwestią pozostaje badanie UDT zbiorników ciśnieniowych (z reguły co 5 lat) lub badania okresowe dla gaśnic wodnych i pianowych (z reguły co 3 lata) , jednak w tych szczególnych przypadkach odpowiedzi należy szukać w Dokumentacji Techniczno Ruchowej danego urządzenia.